piątek, 30 października 2020

Noc Dziadów i Halloween - 31 X/ 1 XI



Historia Dziadów  czyli pogańskiego święta zmarłych jest coraz mniej znana we współczesnej Europie. Nie każdy wie, że słowo “ dziad” pochodzi z prasłowiańskiego słowa *dědъ oznaczającego , ojca ojca, starca czy przodka. Drugim znaczeniem tego słowa jest też “ duch, demon”. Dlatego obrzęd Dziadów miał uczcić zmarłych. Współcześnie nazywamy ten czas zaduszkami. 

Dziady wywodzą się z folkloru słowiańskiego, który składa się z różnych obrzędów, rytuałów i zwyczajów. Dawniej istotą tych obrzędów miało być obcowanie żywych z umarłymi, czyli nawiązywanie relacji z duszami przodków. Jest to moment w którym przecina się świat zmarłych z żywymi.


Wg wierzeń słowiańskich były dwie daty w których obchodzono Dziady. 

Pierwsza zwana dziadami wiosennymi, przypadająca w okolicach 1, 2 maja, w zależności od faz Księżyca. 

Druga data przypada na jesień na noc z 31 października na 1 listopad. Ta noc zwana jest też nocą zaduszkową, co było przygotowaniem do jesiennego święta zmarłych. 

Celem obrzędów było nawiązanie kontaktu ze zmarłymi, pozyskaniu ich przychylności a jednocześnie chciano pomóc im w osiągnięciu spokoju w zaświatach.

Duchy uważano za opiekunów sferze urodzaju i płodności. Główną formą obrzędową było karmienie i pojenie dusz głównie jedzeniem, podczas specjalnych uczt, które były przygotowywane w domach czy cmentarzach. W czasie takiej uczty zrzucano lub ulewano na stół, podłogę czy grób część potraw i napojów z przeznaczeniem dla dusz zmarłych. 

W niektórych miejscach zmarłym należała się kąpiel i ogrzanie przy ognisku.

Tłumaczono to tym że miały one wtedy oświetlać drogę wędrującym duszom, tak by nie zbłądziły i mogły spędzić noc wśród bliskich. Od tego głównie wywodzi się tradycja palenia zniczy na cmentarzach. Ogień też miał inna symbolikę. Ten rozstawiany na rozstajach dróg miał uniemożliwić wejście do świata żywych demonów.






Drugie bardziej współcześnie rozpoznawane święto związane z życiem pozagrobowym to Halloween. 

Halloween jest świętem, które bierze swój początek od popularnego w XIX wieku pogańskiego obyczaju o nazwie All Hallow's Eve. Potem zaczęto obchodzić je hucznie w Stanach Zjednoczonych.

Halloween od początku kojarzony był z życiem pozagrobowym: duchami, upiorami, zjawami, trupimi czaszkami jak również z czarną magią, czarownicami i strachem. 

Dynia w kształcie ludzkiej głowy z wydrążonym środkiem i palącym się światłem to najbardziej charakterystyczny symbol tego magicznego czasu, które z czasem zaczęło przybierać nieco humorystyczny wymiar . 

Zaczęto przebierać się za czarownice i duchy. Coraz popularniejsza - nie tylko w Stanach Zjednoczonych - stała się tradycja chodzących po domach, przebranych i zbierających słodycze dzieci.

W kościele katolickim święto to ma zupełnie inny charakter. Jest to poważny i pełen zadumy dzień zwany Zaduszkami.


 Chociaż coraz częściej zauważyć można, że tradycyjne zwyczaje odchodzą w cień przeszłości ustępując miejsca zamerykanizowanym i skomercjalizowanym zabawom.

Nieodłącznymi elementami Halloween są wróżby i zabawy i różne dziwaczne zwyczaje.

Do najpopularniejszych zabaw należy łapanie za pomocą zębów jabłek pływających w wodzie oraz zjadanie bez pomocy rąk wiszących na nitkach owoców i ciastek.

Te różne podejścia do obchodzenia i celebrowania dusz zmarłych przodków, mają jednak  wspólną cechę, a jest to szacunek do zmarłych, nawet jeśli przybiera ono czasami formę zabawy.