21 czerwca rozpoczniemy kalendarzowe
lato. Letnie przesilenie Słońca obchodzone jest w czasie
najkrótszej nocy w roku, co przypada między 21/22 czerwca.
Obchodzimy wtedy pogańskie Sobótki, zwane inaczej Nocą
Kupały.
Kościół katolicki w czasach
średnich nie był w stanie wykorzenić z umysłów ludzi wielu
obrzędów pogańskich, pozostały one głęboko skryte w
podświadomości zbiorowej. Kościół podjął jednak próbę
zmiany nazwy święta na wigilię św. Jana, potocznie zwaną nocą
świętojańską.
Nie ma znaczenia jak nazwiemy to
święto, pewne jest, że jest ono związane z astrologicznym
rozpoczęciem lata. W Europie w wielu krajach świętuje się ten
dzień dość hucznie.
To święto nie tylko sięga głęboko
w obyczaje słowiańskie, ale zawiera również elementy
celtyckie, germańskie i indoeuropejskie.
Było świętem jedności, połączenia
ognia i wody, słońca i księżyca, mężczyzny i kobiety, urodzaju
i płodności, miłości i radości, pełnym magii i wróżb.
Każdy kraj inaczej nazywa te święto.
W Polsce spotykamy się z takimi nazwami jak: - Sobótki, (
Podkarpacie, Śląskie) Polinocka, ( Warmia i Mazury),Noc Kupały, (
Mazowsze, Podlasie),Wianki, ( małopolskie) Noc Świętojańska
Geneza święta
Geneza tego święta jest dość
ciekawa, Nie każdy wie, że w czasach wczesnego chrześcijaństwa w
Polsce, Kościół pragnął zasymilować święta słowiańskie,
pogańskie z obrzędowością chrześcijańską. Kupałę w X wieku
zastąpiono świętym chrześcijańskim, obierając za patrona św.
Jana Chrzciciela. Nadano więc kupalnocce patrona Jana Chrzciciela i
zaczęto go zwać kupałą z racji tego, że stosował chrzest w
formie rytualnej kąpieli.
Próbowano również
przenieść obchody sobótek na trochę dalszy termin, dzień
później na 23 czerwca w którym stworzono wigilię św.
Jana.
Sam wyraz kupała pochodzi z
indoeuropejskiego kupm, - czyli grupa, gromada, zbiorowość.
Noc Kupały poświęcona była i jest,
przede wszystkim żywiołom wody i ognia, mającym oczyszczającą
moc.
Jest to także święto miłości,
płodności oraz Księżyca i Słońca. Święto przesilenia letniego
wszędzie, nie tylko wśród ludów słowiańskich
obchodzono podobnie.
W Polsce jak i Czechach skakano przez
ogniska, co miało oczyszczać i chronić przed złymi urokami.
Wianki z kwiatów wrzucano do wody, lub zakładano na rogi
byka, by ustrzec je przed chorobami i złymi mocami.
Serbowie z pochodniami chodzili od domu
do domu by oczyścić energię i zapewnić domownikom bezpieczeństwo
przed złymi duchami.
W Skandynawii kąpano się w wodzie,
która miała właściwości lecznice , właśnie w tym dniu.
Jakie panują zwyczaje w Noc przesilenia?
Początkowo zwyczaje pogańskie, miały zapewnić świętującym pomyślność urodzaju i zdrowie. W tą magiczną noc rozpalano ogniska, w których palono zioła. W trakcie zabaw odbywały się różnego rodzaju wróżby oraz tańce. Dziewczęta puszczały do wody wianki z kwiatów, często z zapalonymi świecami. Jeśli wianek wyławiał jakiś kawaler, wróżyło to szybkie zamążpójście.
Obchody kupalnocki rozpoczynały się od rytualnego skrzesania ognia z drewna jesiony i brzozy, po uprzednim wygaszeniu wszelkich palenisk w całej wsi. Szereg stosów układanych zazwyczaj na wzgórzach, wzniesieniach, w tą noc płonęły niemalże w całej Europie.
Skakanie przez ogniska i tańce wokół nich miały oczyszczać, chronić przed złymi energiami i chorobą, a składanie ofiar w postaci drobnej zwierzyny czy ziół miało zapewniać urodzaj, płodność zwierząt i ludzi.
Noc sobótkowa była również czasem łączenia się w pary. Noc kupały dla wielu panien była szansą na zdobycie ukochanego. Młode panny z wiankami, w zbiorowej ceremonii ze śpiewem i tańcem powierzały wianki falom wody.
Kiedyś w nocy przesilenia ludzie chodzili po lasach szukając kwiatu paproci, zwanym perunowym kwiatem. Znalezienie tego kwiatu , obdarzało jego właściciela płodnością, bogactwem, siłą i mądrością.
W noc Kupały odprawiano także różnego rodzaju wróżby, często związane z miłością, która miały pomóc w poznaniu przyszłości. Wróżono z zerwanych kwiatów polnych i z wody w studniach, wróżono z rumianku i kwiatów dzikiego bzu, ze szczypiorku, z bylicy i z innych roślin oraz znaków wróżebnych.
Powszechnie wierzono ze te osoby, które będą brały udział w uroczystościach przesilenia letniego, będą cieszyły się dostatkiem i szczęściem przez najbliższy rok.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz